En weer door
De wereld start weer op, langzaam gaan letterlijk en figuurlijk steeds meer grenzen open. We zitten weer op het terras en we mogen mondjesmaat met elkaar uit eten. Als we één ding beslist geleerd hebben uit de afgelopen periode is het toch wel dat we als mensen échte kuddedieren en knuffeldieren zijn. We willen naast elkaar, met elkaar en vooral samen. Alleen of met twee op je kamer koffiedrinken of lunchen is minder leuk dan met het hele team in een ruimte. We voelen wat afzondering en afstand met ons doet, eindeloze gesprekken zijn gevoerd om op afstand toch samen te mogen zijn.
Aandacht
In de praktijk zegt dat iets over ons, onze collega’s, maar zeker ook over onze patiënten. Mensen met vragen, eenzaamheid, angsten en verdriet moeten het ineens zonder hun vertrouwde praktijkondersteuner stellen. Of zoals eerder beschreven: op afstand een belletje of beeldbellen, maar dat is niet voor iedere oudere weggelegd. Het leert ons dat we aandacht nodig hebben en dat we groeien van contact. Het leven is een stuk minder aantrekkelijk als er geen daadwerkelijk contact meer kan zijn.
Verdriet
Een voorbeeld uit de dagelijkse praktijk: ik belde een dame van 97 jaar op om haar te zeggen dat haar afspraak aan huis verplaatst zou worden in verband met de coronamaatregelen. “Ach Adrie”, zei ze, “ik ben erg verdrietig. Ik heb vorige week mijn zoon van 68 jaar begraven [niet door corona]. Ik heb zo’n behoefte om even met je te praten.” Zo begrijpelijk. Ik heb haar gevraagd of ze niet bang was en gezegd dat ik de anderhalve meter regel in acht zou nemen, en ben naar haar toegegaan. Ik kom al vijftien jaar bij deze dame. Ze is nog volledig zelfstandig, woont zelfs drie hoog zonder lift! Ze doet nog zelfstandig kleine boodschappen. Ze zei letterlijk: “Ik ben niet bang. Een mens moet ergens aan doodgaan.” Dat het leven zijn beloop neemt, bleek toen twee weken later een andere zoon overleed in haar bijzijn. Hij was ernstig ziek. Om zo als moeder in deze tijd twee zonen te verliezen… Dan kun je als hulpverlener geen afstand houden. Wat een verdriet.
Terminale zorg
Terminale zorg is ook zo’n onderwerp waar je mee moet gaan dealen. Twee jaar geleden kwam D. bij mij op het spreekuur, met klachten van COPD na veertig jaar roken. Hij was erg bang voor artsen en alle handelingen die daarbij horen. Naar de praktijkondersteuner ging hem goed af. Aandacht en vertrouwen waren het sleutelwoord in mijn contact met D., een alleenstaande lieve man van 53 jaar. Ik zag tijdens ons gesprek een rare verdikking aan de hals. Toen ik ernaar vroeg, bleek dat hij uit angst geen contact had gezocht met een dokter. Na ons gesprek over het stoppen met roken, waar hij al goed mee bezig was, riep ik, uiteraard in overleg toch een van onze artsen binnen om even een blik te werpen. Hij kon de volgende dag voor een echo en ik kon hem gelukkig overtuigen dat het geen pijnlijk onderzoek was.
Om een lang verhaal kort te maken: het was foute boel en D. belandde in een traject van operatie en behandelingen. Met goed resultaat: na tien maanden was hij ‘schoon’ én gestopt met roken. De wereld overwonnen, wat waren we blij. Tot vorige maand. Het monster is terug en nu laat het zich niet meer kleinkrijgen. We komen dagelijks bij D. en proberen zoveel mogelijk coronaproof een comfortabele terminale zorg te realiseren.
Op naar morgen
Met een positieve blik naar morgen gaan we door, met de intentie de zorg zo goed mogelijk binnen de kaders vorm te geven. Soms grensoverschrijdend om lijden te verzachten en verdriet te delen. Niks menselijks is ons vreemd, wat hebben wij een mooi vak. Laat de empathie en het gezonde verstand het maar opnemen tegen de regels, zonder daarbij de ernst van de situatie uit het oog te verliezen!
Adrie Schaap-de Jong, professional chronische zorg