Even een stapje terug. In onderstaand schema zie je de verschillen tussen Motiverende Gespreksvoering en de traditionele benadering:
Hoe pas je Motiverende Gespreksvoering toe in de praktijk? Een voorbeeld
Hierna volgen twee voorbeelden van een gesprek met John. Het eerste gesprek wordt ingevuld op een meer traditionele benadering, het tweede gesprek volgens Motiverende Gespreksvoering.
Voorbeeld A
Verpleegkundige in gesprek met John: ‘Traditionele benadering’
Verpl: Heb je nagedacht over meer bewegen en afvallen?
John: Nee, ik vind het lastig om me ertoe te zetten.
Verpl: Je weet hoe belangrijk het is voor je gezondheid, door meer te bewegen en wat kilo’s te verliezen doe je echt iets goeds voor je diabetes.
John: Ja, dat weet ik, maar het lukt me vaak niet, ik heb het ook druk op mijn werk en vaak ben ik te moe ’s avonds om dan nog van de bank te komen, ook pak ik dan iets makkelijks om te eten. Tja niet altijd gezond…dat weet ik.
Verpl: Zou het helpen om ’s ochtends al te kijken hoe je dag gaat lopen en in te plannen wanneer je bijvoorbeeld kunt wandelen, veel mensen hebben baat bij lunchwandelen… En in je mobiele telefoon kun je ook herinneringsmomenten inbouwen, zodat het echt makkelijker gaat om eraan te denken”
John: Dat werkt niet bij mij, ook al neem ik het me voor, er komt vaak van alles tussen.
Verpl: Prioriteiten stellen is nu toch echt belangrijk, zal ik samen met je een plan maken hoe dit in te passen is in je week, misschien helpt dat?
John: Oké, maar ik weet niet of ik me eraan kan houden.
Voorbeeld B
Verpleegkundige in gesprek met John: ‘Motiverende Gespreksvoering’
Verpl: Heb je nagedacht over meer bewegen en afvallen?
John: Nee, ik vind het lastig om me ertoe te zetten.
Verpl: Het lukt je op dit moment niet om hier prioriteit aan te geven.
John: Dat klopt, ik moet ook op mijn werk nog veel rapporten afmaken. Ze doen steeds vaker een beroep op me omdat klanten tevreden zijn. Dat vind ik leuk, en dan kan ik moeilijk nee zeggen.
Verpl: Dus je werk wordt gewaardeerd en dat geeft je veel voldoening. Tegelijkertijd merk je dat het lastig is door de drukte om ook aandacht voor je diabetes en je gezondheid te hebben, terwijl je dit eigenlijk wel meer aandacht zou willen geven.
John: Ja, dat klopt, het is soms zo dubbel.
Verpl: Je wilt voldoening uit je werk halen en ook tevreden zijn over hoe je bezig bent met je diabetes.
John: Ja, ik wil ook echt betere suikers en ik wil graag afvallen, maar ik vind het lastig om andere dingen hiervoor aan de kant te zetten. Ik vraag me af of dit ook nodig is. Misschien is er ergens een middenweg te vinden?
Verpl: Wat vind je ervan als we samen eens heel praktisch gaan kijken hoe die middenweg er uit zou kunnen zien?
John: Oké, dat lijkt me wel wat.
Het begint bij aandachtig luisteren naar ambivalentie
In het eerste gesprek geeft de verpleegkundige advies vanuit de ‘expert-rol’. Het resultaat is dat John vooral reageert met behoudtaal: “Het lukt me niet, ik heb het druk, dat werkt niet voor mij, er komt van alles tussen”. Uiteindelijk zegt hij: “Oké, maar ik weet niet of ik me eraan kan houden.” Het klinkt echter alsof hij er zo snel mogelijk vanaf wil zijn, dit is geen echte verandertaal.
In het tweede voorbeeldgesprek geeft de verpleegkundige geen ongevraagde adviezen, maar probeert door middel van korte samenvattingen (reflecties) en open vragen John te laten benoemen wat voor hem belangrijk is. Hierdoor hoor je bij John verandertaal: hij benoemt dat het soms dubbel voelt, dat hij ook betere suikers wil en wil afvallen. Daarnaast hoor je ook behoudtaal: hij vindt het lastig, vraagt zich af of het echt nodig is. De kunst is om niet te schrikken van deze behoudtaal. Veel mensen die iets veranderen ervaren deze ambivalentie: er is een kant die niet wil (behoudtaal) en er is een kant die wel wil (verandertaal). Het gaat er juist om dat we de verandertaal zien als een kans.
Informatie en advies geven op de juiste wijze
We denken vaak dat er van ons als verpleegkundige wordt verwacht dat we met antwoorden en oplossingen komen. Dikwijls luisteren we ‘in oplossingen’ en vergeten we dat de patiënt zelf vaak al ideeën en gedachten heeft over wat een oplossing zou kunnen zijn. De antwoorden zitten in de patiënt verborgen; om ze te vinden moeten we luisteren. Soms merk je dat de patiënt niet alles weet om een juiste keuze te kunnen maken. Dan kun je informatie of advies geven. Een mooie vorm hiervoor is vraag – vraag – geef – vraag:
- Vraag eerst wat de patiënt al weet over het onderwerp
- Vraag (indien nodig) of je wat aanvullende uitleg mag geven, benadruk dat de patiënt daarna zelf kan kiezen wat hij/zij hiermee wil doen (hiermee benadruk je de autonomie en eigen regie)
- Geef de informatie, kort en bondig, neutraal en zonder oordeel
- Vraag naar hoe dit aankomt: “Wat vind je ervan als je dit zo hoort?”
Een eenvoudige stap om mee te beginnen: de 20% regel... oprechte aandacht en contact maken
Zoals uit voorgaande blijkt is het oprechte contact een voorwaarde voor ieder gesprek. Wanneer je enthousiast bent geworden over motiverende gespreksvoering en succesvolle en leukere gesprekken wil voeren, is er een mooi uitgangspunt om mee te beginnen: Zorg ervoor dat eerste 20% van de tijd van ieder gesprek puur en alleen gericht is op contact maken. Wie is deze persoon, hoe voelt hij/zij zich vandaag, welke zorgen leven er, welke onderwerpen wil hij/zij bespreken, wat is er belangrijk in zijn of haar leven op dit moment? Pas na deze ‘20%’ kun je samen de agenda bepalen: Wat is voor de patiënt belangrijk om te bespreken en wat wil jij graag aan bod laten komen? Op deze wijze heb je een fijne start en kun je op een andere manier je gesprek vervolgen en op zoek gaan naar verandertaal!
Door Corine Vernooij
Trainer Motiverende Gespreksvoering, Coach, Supervisor, Intervisor. www.mensenmotivatie.nl
Bron: Miller W.R., Rollnick S. Motiverende Gespreksvoering; mensen helpen veranderen. Derde editie. Gorinchem: Ekklesia; 2014.