Luchtige Zaken - Boemeltje
De chronische zorg lijkt soms een hogesnelheidstrein. Hoe breng je die tot stilstand om over te stappen op een boemeltje?Werken in de zorg voor mensen met chronische ziekten als diabetes, CVRM en COPD is vaak een kwestie van rennen of stilstaan. Van één stap achteruit voor je weer vooruit kunt. Van teleurstelling naar een succes. Maar vooral: het gaat maar door.
Hogesnelheidstrein
Iedere dag gebeuren er zoveel zaken waar we met elkaar geen vat op hebben. Echter de ongemakken worden des te meer ervaren. Of de acties (zoals de afgelopen week de staking van treinpersoneel) die gevoerd worden zinnig zijn en ook uiteindelijk effect hebben, is maar de vraag. Het is een groot gevoel van onvermogen, zowel bij actievoerders als bij gedupeerden. Ik heb vaak het gevoel dat ik in een hogesnelheidstrein zit. Ik wil springen, maar ik durf niet. De trein rijdt al te hard. We moeten door, alsmaar door. Er ligt zoveel werk, er is geen personeel, er is niemand anders die het kan doen. Ik wil en kan nu niet opgeven. Help! Trek aan de noodrem als je je hierin herkent, nu kun je het nog zelf doen. Wacht niet tot een plotseling ingrijpen in gezondheid je ertoe dwingt. Dwing jezelf om stil te staan. Je komt écht op je bestemming, en dan kun je in het boemeltje verder.
Dramatische wending
Het klinkt allemaal wat dramatisch, maar écht… Zo vaak word ik, en waarschijnlijk ook jij geconfronteerd met de gekte van de wereld om ons heen. Ik begrijp steeds beter dat er veel huisartsen zijn die het bijltje erbij neergooien. Uitgehakt, klaar, moe en afgebrand. Waarom hebben we het zover laten komen? Voor het bekijken van een e-mail of een portaal moet je drie keer inloggen met verschillende verificatiecodes. Niets gaat meer vanzelf. De lat ligt hoog! Te hoog. En té is niet haalbaar, dat mag duidelijk zijn.
De wens is de vader van de gedachte
Wat is nou eigenlijk wenselijk? Waar is het misgegaan en belangrijker nog, hoe gaan we het tij keren? Door in de eerste plaats regelmatig tegen jezelf te zeggen dat de wereld niet razend is, al lijkt het soms zo. Het is een illusie waarin we worden meegezogen. Je hebt zelf de regie. Je bent je eigen baas, ook als je in dienst bent. Jij kunt aangeven wat je nodig hebt en op welke manier je het beste functioneert. Kwaliteit leveren op de lange termijn vergt investeren in jezelf. Ooit vertelde iemand mij: je moet zelf doen wat je een ander adviseert!
Nou, dat is nogal wat. Wij doen niet anders de hele dag. Zowel de huisarts als de assistente als de praktijkondersteuner, de huisarts in opleiding en de coassistent. Maar wat doen we zelf? Hoe gaan we zorgen dat we gezond de eindstreep halen? Door steeds weer te relativeren en te beseffen: trek aan die handrem en stap over naar perron boemel!
Voorbeeld
Wij hebben met ons mooie vak een voorbeeldfunctie, net als de leerkracht en de kleuterjuf, de verpleegkundige en de fysiotherapeut. Als wij onze patiënten willen helpen, de chronische zorg willen optimaliseren en motiverende gesprekken blijven voeren, zet dat aan tot ambivalentie. Dan is het zaadje geplant en kan gedragsverandering worden ingezet. En het werkt. Vaak niet, maar af en toe ook wel. Dat zijn voor mij de krenten in de pap.
De man die bij mij op spreekuur komt na het starten van een SGLT2-remmer: positief, blij dat het goed gaat en optimistisch over de goede uitslagen. Het effect bij deze meneer is groot. Op alle fronten voordeel, afgevallen, bloeddruk mooi gereguleerd en prachtige labwaarden. Dat zijn de mooiste spreekuren. Als kers op de taart vertelt de man: ‘O ja, ik rook ook niet meer.’ ‘Huh?’, zeg ik en kijk ietwat verbaasd op van mijn toetsenbord. We hebben er zoveel gesprekken over gevoerd. Ik noemde het altijd wel op. We weten immers dat het een grote ziekteveroorzaker is, die geen goed doet aan onze chronische zorg. Hij zei: ‘Met alles wat jij met mij bespreekt en doet, vond ik het ineens tijd. En het valt me zo mee.’ Ik zei: ‘Nou, dan heb je 40 jaar voor niks gerookt, dat is dan toch weer jammer.’ We konden er allebei om lachen. Hij omdat hij eindelijk gestopt is (toen hij het mij vertelde, al 6 weken). En ik omdat er toch verrassende wendingen zitten in onze patiëntenzorg.
Eind goed al goed
Zo ook een forse roker, die met COPD-klachten op mijn spreekuur komt. Eindelijk zo ver dat hij wil stoppen. Pleisters en zuigtabletten zijn geen optie, de nicotine moet volledig worden afgezworen. Hij had gelezen over varenicline. Laat dit nou net niet leverbaar zijn. Demotiverend, maar we laten ons niet uit het veld slaan. We zijn een andere weg ingeslagen met de “oude” medicatie voor stoppen met roken. En met succes! Deze momenten maken mijn werk zinvol en ik ben me er steeds weer van bewust dat ik niet te snel moet. Het komt goed, op het juiste tempo. Zorg op maat voor de patiënt, maar óók zorgen voor jezelf op maat! Dan stap je uit op het volgende perron en ga je lekker boemelen.
Adrie Schaap-de Jong, professional chronische zorg
