Alvorens in te gaan op de nieuwe 2019 ESC Guidelines on diabetes, pre-diabetes, and cardiovascular diseases developed in collaboration with the EASD gaat Liem eerst in op de behandeling van reguliere diabetes volgens de nu geldende NHG-Standaard, die nog in 2018 herzien is.1 “De gedachte achter de behandeling zoals beschreven in de NHG-Standaard is dat door het goed inregelen van het HbA1c-gehalte, microvasculaire schade voorkomen kan worden. De ontwikkelingen van de laatste paar jaar laten echter zien dat ondanks een goed ingeregeld HbA1c-gehalte macrovasculaire schade, zoals een hartinfarct, niet voorkomen kan worden.” Daar speelt de nieuwe ESC-richtlijn op in.2 “De bevindingen uit recente studies die in deze richtlijn meegenomen zijn, hebben tot een revolutie geleid in het denken over de behandeling van patiënten met diabetes”, zegt Liem. Hij gebruikt hiervoor een mooie metafoor. “Vroeger dacht men geocentrisch, dat wil zeggen dat de aarde het centrale punt in het heelal was. Nu weten we dat de aarde om de zon draait en niet andersom. In feite is hetzelfde gaande met het HbA1c-gehalte.” Uitgangspunt van de behandeling bij diabetespatiënten met cardiovasculaire problematiek zijn niet meer de HbA1c-waardes, maar de cardiovasculaire risicofactoren.
Experts
De update van de ESC-richtlijn is tot stand gekomen door intensief overleg tussen meer dan twintig experts vanuit de ESC en de European Association for the Study of Diabetes (EASD) uit verschillende Europese landen, waaronder ook Nederland. De conceptversie van de tekst is vervolgens gereviewd door experts in Europa en Liem was hiervoor de vertegenwoordiger van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie.
Implementatie
Het ontwikkelen van een nieuwe richtlijn is slechts één kant van de zaak. De implementatie ervan in de dagelijkse praktijk is minstens zo belangrijk. Liem vertelt over hoe hij dat in zijn ziekenhuis aangepakt heeft. “De eerste stap die ik genomen heb, is het maken van afspraken met de endocrinologen en internisten in mijn eigen ziekenhuis. Zo verwijs ik een patiënt met diabetes mellitus en cardiovasculaire problematiek door naar de internist. Na het instellen van een behandeling en de eerste controle vindt de verdere behandeling bij de huisarts plaats. Dit moet onderling wel goed afgesproken worden.”
Landelijke multidisciplinaire richtlijn
Naast deze implementatie van de richtlijnen in het eigen ziekenhuis, pleit Liem ook voor een grotere aanpak. “Een patiënt met diabetes mellitus en cardiovasculaire problemen hoort niet alleen thuis bij de huisarts, of de internist of de cardioloog. En iedereen heeft er baat bij wanneer een patiënt niet in het ziekenhuis opgenomen hoeft te worden wegens cardiovasculaire complicaties. Ik vind dan ook dat iedereen zijn schouders onder deze richtlijn moet zetten en tot integrale afspraken moet komen. Een gemeenschappelijke multidisciplinaire richtlijn maakt een goede communicatie makkelijker. Dat zal niet makkelijk zijn, maar ook moeilijke zaken kun je best nastreven.”
Wil je meer lezen over het cardiovasculair risico van patiënten met diabetes, klik dan hier.
Referenties
1. NHG-Standaard Diabetes mellitus type 2. https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-diabetes-mellitus-type-2. Geraadpleegd november 2019.
2. Cosentino F, Grant PJ, Aboyans V, et al. 2019 ESC Guidelines on diabetes, pre-diabetes, and cardiovascular diseases developed in collaboration with the EASD. Eur Heart J 2019; doi: 10.1093/eurheartj/ehz486.